De fundamentele afweging: zwevend versus verlijmd
De overweging om een houten vloer zwevend te leggen of te verlijmen, lijkt op het eerste gezicht een kwestie van gemak of kosten, doch de technische, financiële en juridische implicaties zijn aanzienlijk en bepalen uiteindelijk de levensduur en het comfort van de vloer. Een verkeerde keuze kan leiden tot ongewenste geluidsoverlast, structurele problemen of zelfs juridische conflicten, met name in appartementencomplexen.
Zwevend leggen: flexibiliteit met restricties
Bij een zwevend gelegde houten vloer worden de vloerdelen onderling met veer en groef verlijmd of via een kliksysteem met elkaar verbonden, waardoor één groot 'zwevend' geheel ontstaat dat niet direct aan de constructievloer vastzit. Tussen de houten vloer en de ondervloer bevindt zich een speciale ondervloer die demping en isolatie biedt. Deze methode is doorgaans sneller en relatief eenvoudiger zelf uit te voeren, wat de installatiekosten drukt. Bovendien kan een zwevende vloer bij verhuizing potentieel meegenomen worden, wat een financieel voordeel kan opleveren. Echter, deze flexibiliteit brengt ook nadelen met zich mee; de vloer kan door temperatuur- en vochtigheidsverschillen meer 'werken' en kan kraak- of piepgeluiden veroorzaken doordat er lucht onder de vloer zit die als klankkast fungeert. Bredere planken zijn vanwege hun grotere gevoeligheid voor werking minder geschikt voor zwevend leggen. Voor een stabiele zwevende vloer zijn spanveren aan de zijkanten essentieel om kieren bij krimp en uitzetting te minimaliseren.
Verlijmd leggen: stabiliteit met voorwaarden
Verlijmd leggen houdt in dat elke plank rechtstreeks en vol en zat op de ondervloer wordt vastgelijmd. Dit resulteert in een zeer stabiele vloer met minimale werking van het hout, wat het risico op kieren of bol staan aanzienlijk verkleint. Een verlijmde vloer is doorgaans stiller, met een significant verminderd loopgeluid, omdat het hout direct op de vaste ondergrond rust. Deze methode is bovendien optimaal voor vloerverwarming, aangezien de warmteoverdracht efficiënter plaatsvindt. Patroonvloeren zoals visgraat of Hongaarse punt worden vrijwel altijd verlijmd gelegd. De keerzijde is de hogere arbeidsintensiviteit en daarmee hogere installatiekosten, mede door het benodigde egaliseren of primeren van de ondervloer en het gebruik van gespecialiseerde lijm. Een verlijmde vloer is een permanente oplossing en daardoor niet eenvoudig te verwijderen of te hergebruiken.
De ondergrond als bepalende factor
De keuze van de legmethode wordt sterk gedicteerd door de bestaande ondergrond. Een betonnen dekvloer biedt in principe mogelijkheden voor beide legmethoden, al is voor verlijming een uiterst vlakke, droge, schone en stabiele ondergrond cruciaal. Eventuele zanderige cementdekvloeren vereisen een primer om de hechting van de lijm te waarborgen. Bij tegelvloeren kan opschuren en ontvetten noodzakelijk zijn. Anhydriet dekvloeren behoeven doorgaans schuren en voorstrijk voordat verlijming mogelijk is. Op een houten draagvloer, die stabiel en niet verend moet zijn, wordt bij zwevend leggen vaak een tussenlaag van spaanplaat of multiplex aangebracht. Massieve houten vloeren worden op een houten ondergrond doorgaans ook eerst op een tussenvloer gelijmd of genageld. Een zwevende vloer kan niet op een reeds zwevende ondervloer of laminaatvloer worden verlijmd. Ongeacht de ondergrond is acclimatiseren van de houten vloerdelen essentieel om ongewenste werking na installatie te minimaliseren.
Geluidseisen en de juridische context van de VvE
In appartementencomplexen zijn geluidseisen, met name voor contactgeluid, een complex doch onvermijdelijk vraagstuk. Het Bouwbesluit stelt eisen aan het contactgeluidniveau (uitgedrukt in LnT,A of voorheen Ico), waarbij een lagere LnT,A waarde een betere contactgeluidisolatie aangeeft. Hoewel het Bouwbesluit een maximale waarde van 59 dB LnT,A hanteert, stellen Verenigingen van Eigenaren (VvE's) in hun huishoudelijk reglement vaak stringentere eisen, veelal een contactgeluidreductie van minimaal 10 dB. Deze extra eis, die rechters vaak hanteren als norm, dwingt bewoners tot specifieke keuzes. Een zwevend gelegde vloer zonder de juiste akoestische ondervloer draagt vaak negatief bij aan de contactgeluidisolatie, wat in strijd kan zijn met de VvE-eisen. Speciale geluidsreducerende ondervloeren, zoals Rubbersound, die een reductie van bijvoorbeeld 18 dB kunnen bieden, zijn dan noodzakelijk. Het Bouwbesluit hield tot 2003 een Ico-waarde van ten minste 0 dB aan voor de kale vloer; veel oudere appartementen met houten vloerconstructies of holle betonvloeren voldoen hierdoor niet aan de huidige strengere normen. Een verlijmde vloer draagt inherent beter bij aan de contactgeluidisolatie omdat de directe verbinding met de draagvloer het 'klankkasteffect' van een zwevende vloer minimaliseert. Toch is de keuze voor verlijming met vloerverwarming in combinatie met geluidsisolatie niet altijd eenvoudig; rendementsverlies kan optreden, al zijn er gespecialiseerde isolatiematerialen die zowel akoestisch als thermisch effectief zijn.
Kosten en lange termijn overwegingen
De financiële afweging tussen zwevend en verlijmd leggen is niet eenduidig. De directe legkosten van een zwevende vloer zijn vaak lager, variërend van €15 tot €20 per m² exclusief ondervloer, waarbij de ondervloer zelf tussen €5 en €8 per m² kost. Voor verlijmd leggen liggen de kosten hoger, tussen €22 en €35 per m² inclusief lijm, en kunnen oplopen voor patroonvloeren of bij noodzakelijke voorbereidingen zoals primeren (€6,50 per m²) of egaliseren. De lijm is daarbij kostbaarder dan een gemiddelde ondervloer en de werkwijze is arbeidsintensiever. Echter, de initiële besparing bij zwevend leggen kan tenietgedaan worden door de noodzaak van duurdere, geluidsreducerende ondervloeren om aan VvE-eisen te voldoen, waarbij sommige extreme ondervloeren tot wel €50-€60 per m² kunnen kosten. Bovendien valt een zwevende vloer onder de inboedelverzekering, terwijl een verlijmde vloer onder de opstalverzekering valt, wat van belang kan zijn bij schade of financiering via een bouwdepot. Op de lange termijn biedt een verlijmde vloer doorgaans meer stabiliteit en minder onderhoud aan de vloer zelf, maar is bij vervanging de vloer als afgeschreven te beschouwen. De keuze tussen beide methoden vergt zodoende een integrale afweging van de technische vereisten, de akoestische prestatie en de totale levenscycluskosten.
